12 maja 1983 roku do salonów Toyoty trafił samochód, który w perspektywie czasu okazał się modelem legendą. Mowa o Toyocie Corolla AE 86. Nazywana potocznie „Hachi-Roku” odnosiła sukcesy na torach wyścigowych i rajdowych oesach. Po latach stała się symbolem w świecie driftingu, a także gwiazdą japońskich filmów anime i komiksów manga.
Moda na szybkie i lekkie auta kompaktowe pojawiła się w Japonii wiele lat przed debiutem usportowionych odmian popularnych, europejskich pojazdów z napisem „GTI”, „GT/E” czy „GSI”. W maju 1970 roku Toyota zaprezentowała pierwszą generację Corolli w wersji coupe. Dwa lata później hitem japońskiego rynku stała się Toyota Levin (TE27) – najszybsza wówczas wersja Corolli. Jej pochodną był model Sprinter Trueno.
Pierwsze zadatki do Rajdowych Mistrzostw Świata
Rajdowa odmiana Corolli Levin (1974), przygotowana przez legendarny zespół WRC Toyota Team Europe, posiadała już niemal 200-konny silnik E151 z czterema zaworami na cylinder. Corolla Levin kierowana mistrzowską ręką Hannu Mikkoli w sierpniu 1975 r. dowiozła go do zwycięstwa w 25. Rajdzie 1000 Jezior w Finlandii. Levin TE51 (1977) posiadał silnik o pojemności 1,6 litra i mocy 110 KM, który rozpędzał auto do 180 km/h.
Następcą był model TE71 (1979) oferowany w Japonii, USA i na wybranych rynkach poza Europą. Zarówno Levin, jak i Sprinter Trueno bazowały na konstrukcji Corolli, lecz wyróżniały się sportowymi nadwoziami liftback lub coupé o agresywnej stylistyce. Auto ważyło tylko 975 kg, co w połączeniu ze 115-konnym silnikiem i tylnym napędem oznaczało znakomite osiągi i mnóstwo radości z jazdy.
Atrakcyjna stylizacja i cena 785 tys. jenów (1978) była magnesem dla wielu klientów przed trzydziestką. Hiszpańskie słowo „trueno” oznacza piorun, zaś pochodzące z dialektu środkowej Anglii słowo „levin” – błyskawicę.
Od 1979 r. trwały prace nad pierwszą Corollą z przednim napędem, znaną jako KE80. W przypadku modeli Levin i Sprinter Trueno zarząd Toyoty postanowił zrobić wyjątek i pozostać przy uwielbianym przez tysiące młodych kierowców tylnym napędzie.
W latach 1981-82 prototypy serii AE86 przejechały ponad milion kilometrów na drogach i torach wyścigowych Japonii. Uroczysta premiera Corolli AE86 odbyła się 12 maja 1983 r. w Tokio. Oficjalna nazwa brzmiała Toyota Corolla Levin/Sprinter Trueno (tylko Japonia) lub Corolla 1600 GT Twin Cam (wersje europejskie). Odrębne nazewnictwo stosowano na rynku USA.
Pojazd otrzymał potoczną nazwę Hachi-Roku (ハチロク) – czyli „osiem sześć” od fabrycznego oznaczenia serii.
Kaliber osiem-sześć
Produkowane w Toyota City auto oferowano jako 2-drzwiowe coupé lub 3-drzwiowy liftback. Oba nadwozia w kształcie dynamicznego klina były podobne, przy czym Sprinter Trueno wyróżniał się podnoszonymi elektrycznie reflektorami, zaś Levin posiadał stałe reflektory, tak jak standardowa, przednionapędowa Corolla AE80. Zastosowano w nich niezależne zawieszenie i hamulce tarczowe przy wszystkich kołach. Standardem była manualna skrzynia biegów o 5 sportowych przełożeniach.
Prawdziwym arcydziełem inżynierskim zespołu Nobuaki Katayamy był skonstruowany wspólnie z motocyklowym koncernem Yamaha 4-cylindrowy silnik 4A-GEU (pojemność 1587 ccm) umocowany wzdłuż pojazdu. Była to pierwsza seryjnie produkowana jednostka Toyoty z czterema zaworami na cylinder. Zastosowano w nim podwójny wałek rozrządu w głowicy (DOHC), innowacyjny system zmiennych faz rozrządu T-VIS oraz zasilanie elektronicznym wtryskiem paliwa. 4A-GEU rozwijał moc 124 KM (wg normy DIN) przy 6600 obr./min., zaś „czerwone pole” obrotomierza zaczynało się powyżej 7,4 tys. obrotów. Lekka, zwarta jednostka stwarzała duże możliwości tuningu, a ponadto wyróżniała się nieprzeciętną trwałością.
Ciekawostką jest fakt, że producent dopuszczał do smarowania silnika specjalny olej Castrol R40 na bazie oleju rycynowego, używany w wyczynowych motocyklach.
Wersja Corolli AE86 z katalizatorem osiągała moc 115 KM, lecz nie cieszyła się popularnością, podobnie jak oferowany wyłącznie w Japonii tańszy wariant AE85 (potocznie: Haichi-Go, osiem-pięć) z gaźnikowym silnikiem 1.4 (3A-U) o mocy około 80 KM. W Japonii auto oferowano w wielu wersjach, m.in. jako 1600 Levin GT, GTV, w bogato wyposażonej 1600 GT APEX oraz jako Sprinter Trueno.
Na rynku USA auta sprzedawano jako bazowe DX, SR5 oraz GT-S, zaś pod koniec produkcji wprowadzono specjalną serię Black Limited. Tylko nieliczni zamawiali opcjonalną 4-stopniową automatyczną skrzynię A42DL (SR5) – nawet w Stanach Zjednoczonych, gdzie kierowcy przyzwyczajeni są do automatów, większość klientów preferowało manualną „piątkę”. Opcją był m.in. wzmocniony, samoblokujący się mechanizm różnicowy (tzw. „szpera”).
Toyotę serii AE86 oferowano także w Europie, m.in. w Wielkiej Brytanii (Corolla GT Twin Cam) i w RFN jako Corolla 1600 GT Twin Cam (cena 19 990 marek w 1984 r.), lecz na Starym Kontynencie prawdziwą popularność auto zdobyło dopiero wiele lat po zakończeniu produkcji. W 1985 r. AE86 przeszło dyskretny lifting nadwozia, m.in. otrzymało większe klosze tylnych lamp. Produkcję Hachi-Roku zakończono w kwietniu 1987 r. Miesiąc później zaprezentowano jego następcę – model AE91/92.
Od Nueburgring przez tor Monza do Brna
Lekkie nadwozie i przemyślane w każdym detalu rozmieszczenie podzespołów AE86 zaowocowały perfekcyjnym rozkładem masy (53% na przednią oś i 47% na tylną). 124 konie mechaniczne rozpędzały ważące zaledwie ok. 940 kg auto do 190 km/h.
Hachi-Roku wyróżniała się znakomitymi właściwościami jezdnymi i zaskakującą dynamiką. Jeden z testujących go dziennikarzy napisał wówczas: „jeździ jak 200-konny gokart”, bo subiektywnie pojazd wydawał się znacznie mocniejszy. W połowie lat 80. 150-konne AE86 pojawiły się na wyścigowych mistrzostwach samochodów turystycznych ETCC (Europa kontynentalna) i BTCC (Wielka Brytania).
Najszybsza, choć nieco egzotyczna Corolla z powodzeniem stawiła czoła znacznie mocniejszym konkurentom, jak BMW M635 CSi, 3,5-litrowy Rover Vitesse czy debiutujące wówczas BMW 325i. Sukcesy na torach Europy odnosili m.in. John Nielsen i Eric Høyer (Dania), Belg Serge de Liedekerke, Miloš Bychl (Czechosłowacja), Ludwig Hölzl (RFN) czy Brytyjczyk Chris Hodgetts. W rozgrywkach ETCC w sezonie 1986, dzięki walecznym kierowcom i niezawodnej technice AE86, Toyota zdobyła Mistrzostwo Europy Producentów. Choć nie udało się odnieść komercyjnego sukcesu sportowej Corolli na zdominowanych przez niemieckie koncerny rynkach Europy, dla przeciętnego klienta Toyoty rozważającego zakup standardowej Corolli AE80 istotny był fakt, że teamy uzbrojone w AE86 odnotowały najwyższy odsetek startów bez jakiejkolwiek awarii technicznej i kończyły wyścigi w kompletnym składzie.
Polskie geny rajdowe
Dziś Corolla AE86 to ikona driftu i tylko nieliczni fani tej dyscypliny kojarzą kultowe auto z rajdami WRC. Z ostatnią tylnonapędową Corollą są związane pierwsze znaczące sukcesy Toyoty na OS-ach polskich rajdów. Auta jako używane sprowadzono głównie z RFN.
W Rajdzie Polski 1986 z numerem startowym 15 jechała załoga Andrzej Lubiak/Andrzej Chitryniewicz-Kaffka (AE86). W rajdach RSMP w sezonie 1986 startowali Mariusz Kostrzak i Marcin Augustyn. 26 października 1986 r. zwyciężyli oni 20. edycję Rajdu Warszawskiego. Kostrzak (Automobilklub Śląski) zdobył pierwsze miejsce w klasyfikacji generalnej kierowców RSMP 1986 i pierwszy mistrzowski tytuł dla Toyoty w Polsce.
We wrześniu 1990 r. w 38. Rajdzie Wisły Marek Gieruszczak i Maciej Maciejewski (Corolla AE86) zwyciężyli klasę A-12 i zajęli 5. miejsce w klasyfikacji generalnej. Kilka tygodni później zajęli 3. miejsce w klasie w Rajdzie Karkonoskim.
Dla załogi Poletyło/Szostak z Automobilklubu Rzemieślnik rajd zakończył się zdobyciem 2. miejsca w klasie A-12.Jednym z kierowców polskich Hachi-Roku był niezapomniany Janusz Kulig, który wraz z Dariuszem Burkatem w kwietniu 1994 r. wystartował w 19. Rajdzie Krakowskim. W tym czasie główną bronią teamu Toyota Motor Poland była już czteronapędowa Celica.
Specjalność: Drift
Toyota AE86 stała się ikoną driftu – najpierw w Japonii, później w Australii, USA i na pozostałych kontynentach. Młodzi fani jazdy po górskich serpentynach wymieniali seryjne ogumienie o zdumiewającym dziś rozmiarze 185/70 R13 na szersze opony o bardzo niskim profilu, montowali ekstremalnie sztywne zawieszenia, dodatkową chłodnicę i hydrauliczny hamulec ręczny. Po demontażu każdego zbędnego elementu i tak już lekkie auta stawały się konstrukcjami ultralekkimi. Moc profesjonalnie stuningowanego silnika 4A-GEU często przekraczała 200 KM. Czasem oryginalną jednostkę zastępowano np. silnikiem 7AG z 5-zaworową głowicą AE111. Montowano kute tłoki i korbowody Koizumi Shokai oraz szereg dedykowanych podzespołów wykonanych z wysokogatunkowych stopów stali, tytanu i aluminium.
W latach 90. Hachi-Roku ugruntowała swoją pozycję królowej driftu, głównie dzięki legendarnemu już mistrzowi Keiichi Tsuchiya. Świat ujrzał jego kunszt dzięki programowi Top Gear, lecz japońscy fani znali go już wcześniej. Biało-czarna (tzw. panda) AE86 Trueno stuningowana przez firmę TEC-ART z Saitamy jest w Japonii symbolem mistrzowskiej jazdy kontrolowanymi poślizgami.
Ueo, Yoshioka, Imamura, Yamashita i Takahishi to czołowi japońscy drifterzy, którzy zasiedli za kierownicą Hachi-Roku i osiągnęli sukces. Także w Wielkiej Brytanii, Australii, a obecnie i w Europie AE86 stała się jednym z najbardziej poszukiwanych pojazdów do driftingu.
Gwiazda popkultury
Fenomen ogromnej popularności AE86 na świecie to dowód na wielką siłę popkultury. W 1998 r. debiutował japoński serial anime Initial D. Główny bohater, Takumi Fujiwara (głos podkłada aktor Takumi Fujiwara), jeździ w nim, a raczej nieustannie ściga się Toyotą AE86.
Kultowe auto pojawiło się w licznych komiksach manga oraz w kolejnych edycjach gier komputerowych Need for Speed (No Limits, The Run, Pro Street), Gran Turismo, Grand Theft Auto IV i V oraz dziesiątkach innych produkcji. Nie mogło zabraknąć go w legendarnym już filmie The Fast and the Furious: Tokyo Drift (2006).
Ostatnia Corolla z napędem na tylne koła fascynuje miliony fanów, którzy urodzili się wiele lat po zakończeniu produkcji, lecz i starsi nie przejdą obojętnie koło perfekcyjnie odrestaurowanego egzemplarza Hachi-Roku. Bo przecież pamiętają niepozorne, kanciaste coupé z lat swojej młodości.
Trudno znaleźć inny samochód, który wzbudza sporo emocji i choć istnieje wiele aut o lepszych osiągach, to AE86 jest niezwykle poszukiwanym youngtimerem. Ci, którzy mieli okazję prowadzić go, są pod wrażeniem dynamiki, znakomitego wyważenia, poręczności i nieprzeciętnej łatwości, z jaką auto pokonuje zakręty w kontrolowanych poślizgach.
Kultowy status auta osiągnięty właśnie dzięki popkulturze zauważyli menadżerowie Toyoty. Podczas North American International Auto Show 2007 w Detroit wystawiono koncepcyjny prototyp Toyota FT-HS z napędem hybrydowym. Kolejnym autem nawiązującym nazwą i nie tylko do Hachi-Roku był prototyp FT-86. Zainteresowanie było ogromne. W 2012 r. do seryjnej produkcji trafiła Toyota GT86 (poza Europą FT86 lub Toyota 86). Napęd? Oczywiście na tylną oś! Pod maską basowo pracuje 2-litrowy bokser 4U-GSE o mocy 200 KM. Prowadzi się równie znakomicie jak legendarne AE86. Dziś, po 6 latach obecności na rynku już wiadomo, że jest to godny następca Hachi-Roku, najsłynniejszej wersji Corolli na świecie.
Współczesna Corolla
Toyota Corolla to najpopularniejszy samochód wszech czasów – nieprzerwanie od 1997 r. Model zadebiutował w 1966 r., a już 8 lat później po raz pierwszy został bestsellerem roku. Pierwsza generacja Corolli była tak dobrze dopasowana do potrzeb bogacącego się japońskiego społeczeństwa, że uważa się ją za auto, które zmotoryzowało Japonię.
oprac. (JAB) na podstawie info prasowej ComplexPR